VBĐVN.vn - Ngày 2 và 5-8-1964, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Bác Hồ kính yêu, Hải quân Nhân dân Việt Nam sau 9 năm thành lập, lần đầu tiên ra quân chiến đấu anh dũng, kiên cường, làm nên truyền thống “Đánh thắng trận đầu”. Những người lính biển khoác áo vằn cánh sóng đã “bẻ gãy gọng kìm không quân” trong chiến dịch “Mũi tên xuyên” của Mỹ. Đó là chiến công huyền thoại trên chiến trường sông biển ở thế kỷ 20.

Càng bị thua đau ở miền Nam, Mỹ càng tăng cường chống phá miền Bắc XHCN. Ngày 17-2-1964, chúng tăng cường các hoạt động trinh sát bằng không quân trong khuôn khổ Kế hoạch 34A nhằm thu thập tin tức tình báo, phát hiện hệ thống phòng không, ra đa và căn cứ quân sự, kho tàng trên miền Bắc nước ta.

Ngày 2-3-1964, Mỹ dùng tàu khu trục tuần tiễu ven biển miền Bắc Việt Nam trong kế hoạch Đề-sô-tô để làm hậu thuẫn cho hải quân ngụy đánh phá các đảo và vùng dân cư ven biển các tỉnh Khu IV.

Ngày 17-4-1964, Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương Mỹ đưa ra kế hoạch đánh phá các tuyến vận chuyển chiến lược của ta chạy dọc biên giới Việt Nam-Lào, Việt Nam - Cam-pu-chia nhằm ngăn chặn sự chi viện từ Bắc vào Nam. Kế hoạch này được mang tên Ốp-lan 37 dự dịnh thực hiện qua 3 giai đoạn:

Giai đoạn 1: Truy kích Việt cộng qua biên giới Lào và Cam-pu-chia.

Giai đoạn 2: Mở các cuộc oanh kích và dùng mìn đánh phá các mục tiêu đã dự định ở nội địa miền Bắc.

Giai đoạn 3: Tăng cường oanh tạc mạnh mẽ và liên tục chống miền Bắc.

Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân Mỹ thông qua kế hoạch dùng không quân, hải quân đánh phá 94 mục tiêu trên miền Bắc của ta. Dự tính kế hoạch phải hoàn thành trong 12 ngày với sự tham gia của toàn bộ lực lượng không quân Mỹ ở Thái Bình Dương.

Thực hiện kế hoạch trên, Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân Mỹ đề nghị Tổng thống Mỹ nên có “một chiến dịch khiêu khích Bắc Việt Nam”. Với ý đồ trên, trong ngày 1 và 2-8-1964, các máy bay T28 của phái hữu Lào được Mỹ sử dụng bắn phá các đồn biên phòng Nậm Cắn và Noọng De ở Nghệ An. Ngoài khơi Vịnh Bắc Bộ, tàu khu trục Ma-đốc của Mỹ tiếp tục tiến về phía Bắc, xâm phạm hải phận của nước ta và gây ra một số vụ khiêu khích đối với thuyền đánh cá của ngư dân miền Bắc.

Trước hành động ngang ngược đó, ngày 2-8-1964, Phân đội 3 (gồm 3 tàu phóng lôi 333, 336, 339) thuộc Đoàn 135 của Hải quân Nhân dân Việt Nam đã truy đuổi, buộc tàu Ma-đốc phải rút chạy ra vùng biển quốc tế.

Chính quyền Mỹ làm rùm beng “sự kiện Vịnh Bắc Bộ”, lấy cớ mở rộng cuộc chiến tranh không quân, hải quân, đánh phá miền Bắc và đưa quân viễn chinh Mỹ vào miền Nam Việt Nam, trực tiếp tiến hành chiến tranh xâm lược.

12 giờ 30 phút ngày 5-8-1964, không quân Mỹ mở cuộc tiến công bằng bom đầu tiên xuống miền Bắc Việt Nam được gọi là “Mũi tên xuyên”.

Nhờ chuẩn bị từ trước với tinh thần cảnh giác cao, các lực lượng vũ trang và nhân dân ta không bị bất ngờ. Mạng ra đa cảnh giới của ta kịp thời phát hiện các tốp máy bay địch trên từng hướng và thông báo cho các đơn vị phòng không, pháo cao xạ, hải quân và dân quân, tự vệ sẵn sàng đánh trả.

Tại Cửa Hội (Nghệ An), 8 máy bay Mỹ lao vào ném bom đã bị lưới lửa phòng không trên các tàu hải quân và trên đất liền bắn rơi một chiếc ở phía tây đảo Hòn Mắt 2km.

Một tốp khác 8 chiếc lợi dụng sự che khuất của núi từ phía Tây lao đến ném bom cảng sông Gianh (Quảng Bình). Các trận địa phòng không và tàu hải quân cùng với dân quân xã Cảnh Dương bắn cháy một chiếc rơi xuống biển, bắn bị thương một chiếc khác.

Tại Hòn Gai, Bãi Cháy, một tốp 8 chiếc vừa lao xuống ném bom bị hoả lực của bộ đội phòng không, hải quân, dân quân bắn trả mãnh liệt, một chiếc A4 trúng đạn rơi xuống vùng biển Hà Tu, tên giặc lái-trung uý An-vơ-rét nhảy dù xuống biển. Thượng sĩ cơ yếu Nguyễn Kim Bảo của Quân khu Đông Bắc cùng 2 chiến sĩ biên phòng đang trên đường ra đảo Cô Tô bằng thuyền đã cùng bác Lộc và dân quân địa phương tổ chức bắt sống lên phi công Mỹ.

Sau đó, máy bay Mỹ tiếp tục đánh Bãi Cháy, Lạch Trường, bị ta bắn rơi 3 chiếc, bắn bị thương một chiếc khác. 16 giờ 20 phút, máy bay Mỹ ném bom cảng sông Gianh lần thứ 2. Lực lượng phòng không và dân quân của ta ở đây cảnh giác, nổ súng đúng thời cơ, bắn rơi 2 chiếc (một chiếc rơi ngoài biển cách cửa sông Gianh 25km, một chiếc rơi ở vùng Cự Nẫm, huyện Bố Trạch). Tại Cửa Hội, chiều hôm đó, máy bay Mỹ lao vào nhưng bị hoả lực của ta bắn mạnh, chúng phải tháo chạy.

Cuộc ném bom miền Bắc đầu tiên của không quân Mỹ ngày 5-8-1964 đã thất bại. Quân và dân ta bắn rơi 8 máy bay, bắn bị thương nhiều chiếc khác, bắt sống một giặc lái. Tỷ lệ thiệt hại của Mỹ là 12% so với số lần máy bay xuất kích (64 lần xuất kích). Đó là điều hoàn toàn bất ngờ đối với không quân Hoa Kỳ.

Thắng lợi này củng cố niềm tin của quân và dân ta, tạo nên khí thế mới quyết chiến, quyết thắng giặc Mỹ xâm lược, bảo vệ vững chắc hậu phương lớn, tăng cường sức mạnh cho miền Nam tiến công và nổi dậy.

Ngày 7-8-1964, Chủ tịch Hồ Chí Minh dự lễ tuyên dương công trạng của các đơn vị không quân và hải quân đã lập chiến công đánh thắng trận đầu. Trong bài phát biểu, Người đưa ra thông điệp: “Nhân dân ta rất yêu chuộng hòa bình; nhưng nếu đế quốc Mỹ và tay sai xâm phạm đến miền Bắc nước ta, thì toàn dân ta nhất định sẽ đánh bại chúng”.

Ngày 5-8-1965, nhân dịp kỷ niệm 10 năm ngày thành lập Quân chủng Hải quân (7-5-1955/ 7-5-1965), Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư khen ngợi Bộ đội Hải quân: “…Bác rất vui lòng khen ngợi thành tích vẻ vang về xây dựng và chiến đấu của các chú. Tuy còn non trẻ… hải quân ta đã anh dũng chiến đấu, tích cực tiêu diệt địch, bắn rơi máy bay và đánh đuổi tàu chiến Mỹ, đoàn kết lập công, bảo vệ nhân dân, bảo vệ vùng trời và vùng biển của Tổ quốc. Các chú đã nêu cao truyền thống anh hùng của dân tộc ta…”.

Đã 57 năm trôi qua nhưng âm vang chiến thắng trận đầu vẫn còn vang vọng. "Bụi thời gian" có thể phần nào làm thay đổi những hiện vật, địa danh lịch sử-nơi mà những người lính biển đã tiêu diệt giặc trời nhưng ký ức về chiến thắng trận đầu thì không bao giờ phai nhạt trong tâm khảm của những cựu binh một thời vào sinh ra tử và cả cán bộ, chiến sĩ hải quân hôm nay.

Mai Trang (theo baohaiquanvietnam.vn)