VBĐVN.vn - Chiến tranh đã lùi xa, nhưng những bài học kinh nghiệm phong phú về nghệ thuật quân sự của tuyến đường Hồ Chí Minh trên biển vẫn còn nguyên giá trị, cần được tiếp tục nghiên cứu, kế thừa và phát triển trong mọi hoạt động của bộ đội Hải quân; trong đó có hoạt động giáo dục – đào tạo (GD-ĐT) của Học viện Hải quân nhằm góp phần đào tạo, cung cấp những cán bộ, sĩ quan ưu tú, có đầy đủ phẩm chất, năng lực, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong thời kỳ mới cho Quân chủng Hải quân và Quân đội.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Hải quân Nhân dân Việt Nam đã lập nhiều chiến công xuất sắc, góp phần to lớn vào sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Trong những chiến công đó có chiến công trên tuyến vận tải biển chiến lược – đường Hồ Chí Minh trên biển, một biểu tượng sáng ngời về tài thao lược và nghệ thuật chỉ đạo chiến tranh nhân dân độc đáo, sáng tạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, của Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng; là đỉnh cao của chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam, hiện thân của lòng quả cảm, trí thông minh, ý chí sắt đá, tình cảm thiêng liêng đối với miền Nam ruột thịt; là hiện thân của khát vọng độc lập, tự do, thống nhất đất nước; là một kỳ tích độc đáo, một huyền thoại và mãi mãi là niềm tự hào của Quân đội Nhân dân và dân tộc Việt Nam anh hùng.

Học viện Hải quân là trung tâm GD-ĐT và NCKH, cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho Quân chủng Hải quân và Quân đội. Nhiệm vụ bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc đặt ra nhiều thách thức to lớn đối với Hải quân Nhân dân Việt Nam; nhất là về điều kiện tác chiến trên biển khắc nghiệt, khó lường, đối tượng tác chiến có tiềm lực kinh tế, quân sự và trình độ khoa học công nghệ lớn mạnh hơn nhiều lần. Vì vậy, lực lượng Hải quân cần có những cán bộ có đầy đủ phẩm chất, năng lực, đáp ứng được yêu cầu của nhiệm vụ bảo vệ biển, đảo trong tình hình mới. Những bài học kinh nghiệm về hoạt động tác chiến từ con đường Hồ Chí Minh trên biển, đặc biệt là việc tổ chức, chỉ huy, chỉ đạo và phương thức hoạt động…trong hoàn cảnh khó khăn để phát huy vai trò chi viện chiến lược của tuyến đường hiện vẫn nguyên giá trị, cần được nghiên cứu, kế thừa, phát triển sáng tạo vào hoạt động quân sự – quốc phòng và giáo dục – đào tạo (GD-ĐT). Một số bài học kinh nghiệm của Đường Hồ Chí Minh trên biển được Học viện Hải quân vận dụng vào công tác GD-ĐT trong tình hình hiện nay.

Thứ nhất, thường xuyên coi trọng công tác giáo dục, nâng cao bản lĩnh chính trị, giác ngộ sâu sắc mục tiêu, lý tưởng chiến đấu cho các đối tượng học viên, đáp ứng yêu cầu của nhiệm vụ bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc trong tình hình mới.

Có nhiều yếu tố tạo nên sức mạnh, làm nên kỳ tích của đường Hồ Chí Minh trên biển, song qua thực tế chiến đấu và công tác, yếu tố quan trọng nhất để làm nên chiến thắng chính là “Sức mạnh chính trị tinh thần”. Sức mạnh đó được kết tinh trong mỗi cán bộ, chiến sỹ, trở thành một động lực thôi thúc họ vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, ác liệt, hy sinh,… mưu trí, dũng cảm, tạo nên thiên huyền thoại bất tử trên con đường biển mang tên Bác.

Vận dụng bài học đó, công tác GD-ĐT của Học viên Hải quân trước hết phải tập trung vào giáo dục, xây dựng bản lĩnh chính trị, ý chí chiến đấu cho toàn thể cán bộ, giảng viên, học viên, nhân viên, chiến sĩ của Học viện ở mọi lúc, mọi nơi, gắn liền trong mọi hoạt động, nhằm giác ngộ mục tiêu, lý tưởng chiến đấu, lòng yêu nước, danh dự và khát khao công hiến cho Tổ quốc; chuyển hóa bản lĩnh chính trị và ý chí chiến đấu thành suy nghĩ và hành động, thành niềm tin chiến thắng trước những âm mưu, thủ đoạn nham hiểm của kẻ thù; nhận thức rõ đối tác, đối tượng đấu tranh trong nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo; cần tỉnh táo trước những thông tin sai trái, bịa đặt, xuyên tạc, bảo đảm đúng lập trường, quan điểm, đối sách của ta; đấu tranh làm thất bại chiến lược “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch, củng cố vững chắc trận địa tư tưởng; xứng đáng với phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ – người Chiến sĩ Hải quân” thời kỳ mới.

Công tác giáo dục chính trị, xây dựng ý chí chiến đấu phải được chú trọng tiến hành đối với tất cả các đối tượng trong Học viện, gồm cán bộ, giảng viên, nhân viên, đi sâu vào đối tượng học viên ở mọi cấp học, bậc học và loại hình đào tạo, để kịp thời phát huy trí tuệ, khả năng sáng tạo, tinh thần khắc phục khó khăn, gian khổ thông qua nhiều hình thức giáo dục đa dạng, phong phú, hiệu quả, từ lãnh đạo, chỉ huy các cấp đến giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục; thường xuyên tổ chức các phong trào thi đua với nội dung sinh động, vừa cổ vũ, động viên, vừa hướng dẫn hành động cụ thể nhằm thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ chiến đấu trong tương lai; đặc biệt chú trọng nêu gương những cán bộ, chiến sĩ kiên cường, dũng cảm, mưu trí, sáng tạo ứng phó với mọi tình huống, vượt qua gian khổ, bất chấp hiểm nguy, sẵn sàng hy sinh để nhiệm vụ được hoàn thành.

Thứ hai, tập trung bồi dưỡng cho học viên kiến thức chuyên môn; trình độ, khả năng làm chủ vũ khí trang bị kỹ thuật; tinh thần sáng tạo, tự lực, tự cường khi hoạt động chiến đấu trên biển.

Thực tiễn hoạt động vận tải, chiến đấu trên tuyến đường Hồ Chí Minh trên biển của bộ đội Hải quân ta cho thấy, dám đánh, quyết đánh phải đi đôi với biết đánh và biết thắng. Trong điều kiện phương tiện, trang thiết bị kỹ thuật hạn chế, trong hoàn cảnh vừa phải chống chọi với sóng to, gió lớn của biển cả, vừa đấu tranh với sự ngăn chặn quyết liệt của đối phương có trang bị phương tiện chiến đấu hiện đại, nhưng cán bộ, chiến sĩ ta vẫn vượt qua, thành công chi viện những khối hàng “đặc biệt”, hàng hóa, thuốc men, vũ khí, trang bị lớn, đặc chủng, những cán bộ cao cấp của Ðảng, những chuyên gia đặc biệt… có tầm quan trọng sống còn đối với cuộc kháng chiến của quân dân miền Nam. Những kinh nghiệm quý báu đó vẫn còn nguyên giá trị vận dụng trong vận tải, bảo đảm và chỉ huy chiến đấu cho lực lượng Hải quân Việt Nam thực hiện nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc hiện nay và cả sau này.

Học viện Hải quân với vai trò đào tạo, cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho Quân chủng và Quân đội; công tác GD-ĐT của Học viện đã và sẽ tiếp tục bám sát phương châm huấn luyện: “cơ bản, thiết thực, vững chắc, đồng bộ, chuyên sâu” và phương châm GD-ĐT: “cơ bản, hệ thống, thống nhất, chuyên sâu”. Thường xuyên coi trọng trang bị những kiến thức cơ bản về công tác quân sự, tham mưu, tác chiến; những bài học tính toán tác nghiệp chiến thuật, điều động tàu, xác định các yếu tố, tham số của mục tiêu; những giờ tập bài chiến thuật – chiến dịch; chú trọng rèn luyện thành kỹ năng, kỹ xảo, rèn luyện tư duy chiến thuật, tác phong và bản lĩnh chỉ huy; không lệ thuộc vào công nghệ, dẫn đến chủ quan duy ý chí, không còn khả năng tư duy, sự sáng tạo khi gặp tình huống bất lợi. Hiện nay ở Học viện Hải quân đã và đang đổi mới mạnh mẽ chương trình đào tạo theo chuẩn đầu ra, hoàn thiện và áp dụng triệt để mô hình “Học tập tích cực – Học tập năng động” để học viên đạt được kiến thức, kỹ năng, thái độ toàn diện, nâng cao chất lượng đào tạo đội ngũ cán bộ, sĩ quan Hải quân và các lực lượng khác cho Quân đội, Quân chủng.

Thứ ba, giáo dục-đào tạo phải bám sát với thực tiễn chiến trường

Mỗi chuyến đi của những con tàu chở đầy vũ khí vào các bến ở miền Nam là một cuộc đấu trí căng thẳng, quyết liệt với kẻ thù, với sóng gió của cán bộ, chiến sĩ; họ đã khai thác triệt để sơ hở của địch, luôn tạo ra yếu tố bí mật, bất ngờ về chiến dịch, chiến thuật; kiên trì, bền bỉ, sáng tạo trong chiến đấu, trong vận chuyển. Trong quá trình hoạt động vận tải chi viện, chính thực tiễn chiến trường đã tôi luyện nên khả năng đi biển, bản lĩnh chiến đấu, ý chí kiên cường cho cán bộ, chiến sĩ Hải quân ta. Do đó, ngày nay hoạt động GD-ĐT phải bám sát với thực tiễn chiến trường là một yêu cầu mang tính nguyên tắc trong công tác đào tạo của Học viện Hải quân. Nhà trường gắn với đơn vị là một trong những phương châm huấn luyện của Học viện Hải quân. Thực tiễn những năm qua, Học viện đã thực hiện tốt chủ trương của Quân chủng về gắn công tác GD-ĐT ở nhà trường với huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu ở đơn vị. Đồng thời, Học viện tăng cường cử hàng trăm cán bộ, giảng viên đi thực tế nghiên cứu, khảo sát ở các đơn vị có vũ khí, trang bị mới, hiện đại để thu thập kiến thức, nắm bắt những vấn đề mới, kịp thời cập nhật, điều chỉnh nội dung, chương trình, phương pháp giảng dạy; qua đó thu hẹp khoảng cách giữa đào tạo tại nhà trường và yêu cầu của đơn vị. Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ nội dung, chương trình, phương pháp đào tạo, huấn luyện theo mục tiêu chuẩn đầu ra, phù hợp với hoạt động thực tiễn huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu. Rèn luyện các kỹ năng lãnh đạo, chỉ huy, giao tiếp, diễn đạt, thuyết trình, sử dụng ngoại ngữ, xử trí tình huống trong thực tiễn và năng lực tự học, tự nghiên cứu; tác phong sát thực tế, sát chiến trường, sát chức trách, nhiệm vụ với từng đối tượng; tạo chuyển biến mạnh mẽ hơn nữa trình độ ngoại ngữ để nâng cao hiệu quả quá trình giao lưu, hội nhập và đối ngoại quốc phòng của Quân chủng trong tình hình mới.

Thứ tư, thường xuyên tổng kết, rút kinh nghiệm những hoạt động thực tiễn, tìm ra phương thức mới đánh bại mọi âm mưu, thủ đoạn của kẻ thù

Hoạt động tổng kết thực tiễn, rút kinh nghiệm trong công tác GD-ĐT tại Học viện Hải quân là vấn đề luôn được chú trọng. Những kinh nghiệm trong chỉ huy, điều hành tại các đơn vị trong toàn Quân chủng nói chung và trong công tác GD-ĐT của Học viện nói riêng thường xuyên được tổng kết để truyền thụ lại không chỉ cho cán bộ, giảng viên, học viên, mà còn cho cán bộ, sĩ quan trong toàn Quân chủng. Những hoạt động đi thực tế đơn vị, thực tập, khảo sát chiến trường được tiến hành bài bản và ngày càng chuyên sâu hơn. Việc phối kết hợp với các đơn vị trong Quân chủng khi tổ chức diễn tập có bắn đạn thật, bắn tên lửa… cho giảng viên, học viên được tham gia nghiên cứu, học tập nhằm nâng cao kinh nghiêm hoạt động trên biển thu nhiều kết quả quan trọng. Công tác tổng kết, rút kinh nghiệm đã và tiếp tục được Học viện tiến hành một cách thường xuyên, liên tục, có chiều sâu, bảo đảm nguyên tắc tập trung dân chủ và trí tuệ tập thể. Những chuyến đi biển đường dài áp dụng phương pháp dẫn tàu bằng tính toán tác nghiệp địa văn, thiên văn, trên các vùng biển, trong các mùa khác nhau, trong điều kiện thời tiết phức tạp; kinh nghiệm hoạt động ở các vùng biển phức tạp như Trường Sa, các luồng thủy nội địa; các cuộc diễn tập, kiểm nghiệm các phương án chiến đấu ở các đơn vị, ở trung tâm mô phỏng tác chiến được tổng kết, lưu giữ và truyền thụ cho các thế hệ học viên để có được kiến thức, tư liệu chuẩn bị cho các tình huống hoạt động chiến đấu thực tế đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của người sĩ quan Hải quân.

Chiến công của Đường Hồ Chí Minh trên biển trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, thể hiện tầm nhìn chiến lược, tư duy sáng tạo của Đảng ta; thể hiện ý chí, niềm tin, khát vọng cháy bỏng về độc lập, tự do, thống nhất đất nước của nhân dân ta; là minh chứng về tầm quan trọng của biển, đảo đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đường Hồ Chí Minh trên biển để lại những bài học quý báu về tổ chức hoạt động trên biển của bộ đội Hải quân, vừa là nguồn cổ vũ động viên, vừa là kinh nghiệm để các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Hải quân Nhân dân Việt Nam kế thừa, phát huy; xứng đáng là lực lượng nòng cốt của toàn quân, toàn dân, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo; giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước./.

Chuẩn Đô đốc, PGS, TS. Nguyễn Văn Lâm

Giám đốc Học viện Hải quân