Ngày 28/12/2019, tại TP Đà Nẵng, Tổng cục Thủy sản đã tổ chức Hội nghị phổ biến kết quả làm việc lần 2 của Đoàn Thanh tra EC về khai thác IUU; trước đó là cuộc họp báo tại Hà Nội. Theo đó, phía EC nhận định Việt Nam đã có nhiều tiến bộ so với đợt kiểm tra lần 1 (tháng 5/2018) và đang đi đúng hướng. Việt Nam bước đầu tiến hành thực hiện Luật Thủy sản và các văn bản hướng dẫn Luật trên thực tế.

Nhiều tiến bộ

Từ ngày 5 - 14/11/2019, Đoàn Thanh tra của Tổng vụ các vấn đề về Biển và Thủy sản của EC đã làm việc tại Việt Nam để kiểm tra tình hình triển khai các khuyến nghị về IUU. Ngày 19/12/2019, EC có công thư MARE B4/SPM Ares (2019) thông báo ý kiến đối với các nội dung đã kiểm tra tại Việt Nam.

Cụ thể, Đoàn Thanh tra EC ghi nhận và đánh giá cao thiện chí, tinh thần hợp tác, sự minh bạch và trung thực của Việt Nam trong việc cung cấp thông tin, trao đổi giữa hai bên trong suốt thời gian Đoàn làm việc tại Việt Nam.

Tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức của ngư dân - Ảnh: CTV

Đồng thời, khẳng định Việt Nam đã có nhiều tiến bộ so đợt kiểm tra lần 1 (tháng 5/2018) và đang đi đúng hướng; Việt Nam bước đầu tiến hành thực hiện Luật Thủy sản và các văn bản hướng dẫn Luật trên thực tế. Cùng đó, Việt Nam đã cải thiện đáng kể trong việc theo dõi, kiểm soát, giám sát tàu cá (MCS) so lần kiểm tra trước. Việt Nam cũng rất nỗ lực triển khai lắp đặt thiết bị giám sát tàu cá (VMS); đưa ra quy định và thực hiện đánh dấu tàu cá theo khuyến nghị của EC để kiểm soát tàu cá hoạt động trên biển. Qua quá trình thực thi các khuyến nghị của EC, Việt Nam đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận như: Làm tốt cơ sở dữ liệu tàu cá có chiều dài từ 15 m trở lên; cập nhật những thông tin về cấp phép tàu cá, quy hoạch phát triển tàu cá bền vững..., được EC đánh giá rất cao vấn đề này; trước đây, không có hệ thống kiểm soát tại cảng thì nay đã thực hiện như mô hình ở Kiên Giang thiết lập một cách hiệu quả, kiểm soát được tàu cá. Tuy nhiên, EC khẳng định, khi nào Việt Nam chưa giải quyết được vấn đề tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài thì EU sẽ không rút “thẻ vàng”.

Chấm dứt khai thác trái phép

Đoàn Thanh tra EC đề nghị Việt Nam cần tăng cường sự giám sát trong việc triển khai thực hiện khung pháp lý, kiểm soát, giám sát tàu cá, đảm bảo thực hiện các quy định về kiểm soát tàu cá ra vào cảng, giám sát thủy sản qua cảng được thực hiện đồng đều tại tất cả các tỉnh ven biển; lắp đặt xong thiết bị giám sát hành trình cho tàu cá có chiều dài từ 24 m trở lên; hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về nghề cá vì đây là yếu tố then chốt trong việc cải thiện công tác quản lý nghề cá tại Việt Nam; cải thiện quy trình truy xuất nguồn gốc tại các nhà máy chế biến; xây dựng chiến lược toàn diện để xác định, xử phạt và ngăn ngừa tàu cá Việt Nam vi phạm vùng biển nước ngoài; triển khai xử phạt vi phạm hành chính thống nhất trên toàn quốc, mức xử phạt phải đủ lớn để đảm bảo tính răn đe…

Ngoài ra, cần tăng cường sự phối hợp, đảm bảo thiết lập một hệ thống theo dõi thống nhất từ trung ương xuống địa phương; cải thiện cơ chế hợp tác giữa các cơ quan liên quan trong việc chống khai thác IUU, đặc biệt là với cơ quan nghề cá của các nước láng giềng trong khu vực nhằm đẩy nhanh việc trao đổi thông tin liên quan giúp các cơ quan chức năng Việt Nam tăng cường công tác thực thi pháp luật…

Ông Nguyễn Quang Hùng, Phó Tổng cục trưởng, Tổng cục Thủy sản cho biết, năm 2020, Việt Nam phải ngăn chặn, chấm dứt hoàn toàn tàu cá vi phạm khai thác vùng biển nước ngoài. Đây là thông điệp từ phía EC thông báo cho Việt Nam; thực hiện tốt công tác kiểm soát, giám sát tàu cá khi hoạt động trên biển; đặc biệt là lắp đặt thiết bị giám sát hành trình theo đúng lộ trình; kiểm soát tốt đội tàu khai thác hải sản, phù hợp với cường lực, trữ lượng, nguồn lợi hải sản vùng biển Việt nam, đảm bảo khai thác bền vững, có trách nhiệm, hội nhập quốc tế trong tương lai. Liên quan đến công tác thực thi pháp luật, hiện nay EC khuyến cáo cần tăng cường hơn nữa thực hiện Nghị định 42 trong xử lý vi phạm hành chính; kiểm soát tốt nguồn gốc thủy sản, đặc biệt từ khai thác trên biển, đến chuỗi nhà máy, xuất khẩu sang EU…

Đoàn thanh tra EC sẽ sang Việt Nam để kiểm tra tình hình triển khai các khuyến nghị về khai thác IUU trong 6 tháng tới. Việt Nam phải nộp báo cáo tiến độ toàn diện về kết quả triển khai các nội dung theo báo cáo giám sát trước ngày 15/5/2020.