VBĐVN.vn - Côn Đảo là đơn vị hành chính cấp huyện trực thuộc tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu. Quần đảo này nằm ngoài khơi bờ biển Nam bộ, có 16 hòn đảo lớn nhỏ khác nhau. Tuy nhiên, một số đảo của huyện rất ít được nhắc tới, thậm chí chưa khi nào xuất hiện trên các phương tiện thông tin đại chúng của cả Trung ương và địa phương.

Sau hơn 1 năm lên kế hoạch và chờ đợi, rút cục đầu tháng 5.2024, chúng tôi cũng tìm được phương tiện đưa ra đảo Hòn Anh ở phía tây nam Côn Đảo.

Hướng 270 độ tây

Từ TP.HCM, chúng tôi xuống TP. Vũng Tàu và đi tàu cao tốc chuyến 7 giờ 30 ra Côn Đảo. 11 giờ 30 đến cảng Bến Đầm (H.Côn Đảo), chiếc thuyền gỗ của ông Nguyễn Văn Bằng đã đợi sẵn, chủ thuyền rối rít: "Đi ngay. Thời tiết này 6 tiếng mới tới!".

Chiếc thuyền gỗ này, chúng tôi nhờ anh bạn "thổ địa" ở Côn Đảo tìm thuê giùm với giá 6 triệu đồng ra đảo Hòn Anh và Hòn Em, thời gian 2 ngày 1 đêm, cả đi lẫn về. Nếu thuê tàu lớn, loại ghe chở khách du lịch đi câu, có chỗ ăn ngủ, không sợ mưa gió… thì giá khoảng 20 triệu đồng. Thuê cano chạy nhanh hơn, giá cũng 12 triệu đồng. "Thuyền nhỏ chạy chậm nhưng vào được khu nước cạn ven đảo", người bạn dặn và cười: "Chủ thuyền biết vị trí. 2 đảo nhỏ này, rất ít người ra".

Sau gần 2 tiếng lạch xạch, Côn Đảo đã mờ dần phía sau, ông Bằng chợt cuống quýt gọi chúng tôi cho… mượn điện thoại, mở phần mềm la bàn, điều khiển thuyền chạy theo hướng 270 độ tây. Gặng hỏi, nghe trả lời: "Nếu không đúng hướng này, hoặc sẽ chạy vào đất liền mạn Bạc Liêu, Sóc Trăng hoặc ra phía ngoài vùng biển quốc tế, sang tận Malaysia". Hơn 2 tiếng đồng hồ hồi hộp, thấy đường chân trời hiện ra chấm đen, ông Bằng cười: "Đảo Hòn Anh đấy. Đi nửa đường là thấy nó. Giờ cứ cắm chỗ ấy là đến", cả nhóm mới thở phào nhẹ nhõm.

Con đường nguy hiểm

Khoảng 18 giờ, chúng tôi tới đảo. Do trời dần tối và chưa xác định được vị trí đổ bộ, nên kế hoạch chuyển sang hôm sau. Sau gần nửa tiếng tìm vị trí thả neo, thuyền dừng ở phía tây bắc đảo Hòn Anh. Xung quanh có 3 thuyền khác cũng đang neo đậu. Đây là thuyền câu của ngư dân Côn Đảo ra câu cá thu. Buổi tối, anh Phạm Văn Đoan (45 tuổi) nhảy sang trò chuyện. Lý do mà anh này sang là "câu ở đây gần 20 năm, nay mới thấy có người từ đất liền ra khám phá Hòn Anh".

5 giờ 30 sáng hôm sau, phía đông ửng đỏ, cả nhóm nằm vạ vật trên sàn tàu bỏ vội túi ni lông che mặt, giúp ông Bằng thu neo và thuyền lạch xạch tìm vị trí đổ bộ. Đây là bậc đá nằm phía đông bắc của đảo, trơn nhẫy và lởm chởm vỏ sò sắc như dao cạo râu. Đường dẫn từ bậc đá lên sườn đảo là con đường bê tông, nhưng đã hư hỏng, xuống cấp trầm trọng. Mặt đường vỡ nát. Lan can rụng tơi tả, lòi ra mấy thanh sắt gỉ sét. Đoạn cầu bắc qua 2 phiến đá thì thủng to tướng, từng người phải nín thở, nhẹ nhàng… dạng chân sang 2 bên, nhích từng tí, mới qua được.

Mốc cũ giữ đảo

Trên đảo Hòn Anh, leo gần lên điểm cao nhất, chúng tôi gặp 1 phiến bê tông cao 0,5 m đắp hình tròn quốc huy nước CHXHCN Việt Nam, dưới là dòng chữ in chìm "Nước Cộng hòa XHCN Việt Nam".

Thượng tá Nguyễn Trọng Can, nguyên Đồn trưởng biên phòng Côn Đảo, kể: Trước và sau năm 2000, cả 2 tỉnh Bạc Liêu và Sóc Trăng đều muốn xin đảo Hòn Anh từ tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu về địa phương mình. Đầu năm 2004, Ban Chỉ huy quân sự thống nhất H.Côn Đảo (do UBND H.Côn Đảo thành lập), trong một cuộc họp đã quyết định nhân chuyến đi tuần tra cuối tháng 7.2004, sẽ xây dựng cột mốc giới trên đảo Hòn Anh để khẳng định đảo này của tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu.

"Cả đoàn đi trên tàu biên phòng từ sáng sớm. Ra tới nơi là gùi cõng xi măng, cát, nước ngọt vượt qua vách đá, dựng mốc. Chiều xong là về ngay", ông Can nhớ lại và nói thêm: "Trên ấy không nước ngọt, không cây cối...".

Cột cờ chứ không phải mốc

Cách mốc giới cũ khoảng 100 m, ở điểm cao giữa đảo là sân bê tông rộng khoảng 10 m2, trên bậc tam cấp ốp đá màu đỏ là cột bê tông cao hơn 5 m, có hình cờ đỏ sao vàng và dòng chữ: "tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu; huyện Côn Đảo; đảo Hòn Anh; vĩ độ 08.36′28″; kinh độ 106.08′.42″", hướng ở mặt cột phía nam. Phía trước mặt phía nam, đặt lư hương và đĩa giống như để đồ lễ cúng bái, dâng hương.

Đại tá Nguyễn Văn Thái (nguyên Đồn trưởng Đồn biên phòng Côn Đảo, hiện nghỉ hưu tại H.Côn Đảo) cho biết: Cột cờ trên đảo Hòn Anh được xây dựng giữa năm 2015. Ban đầu chỉ là cột cao, gần đỉnh có ốp đá hình quốc kỳ 4 phía. Phần chữ và số ghi thông tin, mới được làm gần đây. "Ban đầu ai cũng gọi là mốc chủ quyền. Tôi phải thuyết phục: Nếu nói vậy thì biên giới trên biển của nước ta chỉ đến đây, mất phần biển theo đường cơ sở ngoài kia, mãi cấp trên mới hiểu ra và gọi là cột cờ Tổ quốc trên đảo Hòn Anh", đại tá Nguyễn Văn Thái kể. (còn tiếp)

Mai Thanh Hải - Nhật Thịnh (thanhnien.vn)